Monday, June 22, 2020

गोड म्हजें गोंय! - शणै गोंयबाब

गोड म्हजें गोंय! सुंदर म्हजें गोंय!
पुर्विल्ले नामनेचें, चड मोट्या भाग्याचें, 
उंच माथें कोंकणाचें, 
हें म्हजें गोंय!
निजाचे अपुरबायेचें, इंद्रनीळ मळबाचें, 
भांगराच्या ओताचें, रुप्याच्या चांदन्याचें, 
हें म्हजें गोंय!
पथीक उदका-वाऱ्याचें, चकचयाळ पिकावळीचें, 
सोबीत फुलां-फळांचें, शिटूक सावदां-सवण्यांचें, 
हें म्हजें गोंय!
उजळ संस्कृतायेचें, खरेल्या कुळवंतांचें, 
उदार मनाच्या लोकांचें, पाटांगड्या विद्वानांचें, 
बळिश्ट झुजप्यांचें, बुदवंत राजकरण्यांचें, 
वावराड्या कामवटांचें, कर्तुत्वी मनशांचें, 
हें म्हजें गोंय!
धर्तरेवयलो सर्ग, हें म्हजें गोंय!
सासणाचें सूख-दिणें, हें म्हजें गोंय!

म्हजी वाट - भालचंद्र गांवकार

म्हजी वाट
हांवेंच घडयल्या
हांवेंच चिरल्या
वाटे वयले कांटेखुंटे
हांवेंच मोडल्यांत

जायते फावटीं
म्हजे हातपांय
तांकां फारावल्यात
म्हज्या रक्ताचे
दागूय तांचेर उदेल्यात

वाटे वयले फातर-गुंडे
हांवेंनूच हुमटायल्यात
देंगणांतल्या काळखांत
तांकां हांवेंनूच लकयल्यात.

आयज म्हज्या कश्टांचें
सार्थक जालां
म्हजी वाट आयज
हांगा मेरेन पावल्या 
हांवेंनूच ती पावयल्या

घडयले तिचो प्रवास 
आनिकूय उरला जायत
कांय जाण ती 
आपली म्हूण चिरतात
म्हजो तांचेर 
इल्लोय शीण ना
कित्याक तर
म्हजें जैत.. हांवूच जाणां

हवामाना विशीं - निलबा अ. खांडेकर

हवामाना विशींची आमची भासाभास सुरू जाली
जाचे विशीं आमकां सगळ्यांकूच उमळशीक आशिल्ली
तशें पळोवंक गेल्यार हांव आनी आमचे मदलो कोणूय 
हवामाना विशीं किदेंय उलोवंक शकतात
आदार आनी आदारा बगरूय
घडये तर्कानूय
मागीर करूं तुमी तुमचो तर्क, शास्त्रशुध्द

हांवेंच सुरवात केली कपला वयलो घाम पुशीत
गरमी इतली जाता की पावस पडटलो नक्की
तशें हांवें पळयलां सपन
मळबभर कुपांचें
दोळेभर पावसाचें
म्हाका घेराव घालून म्हजे सरभोंवतणी
म्हज्या शिरंतरांनी झडटना
म्हज्या विचारां भशेन
आनी जीवसृश्ट परत संवसार रुपांत येतना
नागड्या झाडांक कोमरी येतना
आनी जीव-जंतूंच्या रुपांतलो मनीस संवसार मापतना

एक मनीस म्हाका चूक म्हणीत
जनेलांतल्यान भायर पळयता
सद्याच्या हवामाना वयल्यान 
आनी ह्या उबाळांत तो मुखा वयल्या 
धा-पंदरा वर्सांचें अंदाजपत्रक सादर करता 
जातूंत पावसाचो आसपाव खंयच नाशिल्लो
म्हजें कुपांनी भरिल्लें मळब ताणें निवळ केल्लें लख्ख उजवाडाचें

नागड्या-उगड्या जमनी वयल्यान 
एका पोंता वयल्यान दुसऱ्या पोंतार
आमी पळोवंक शकतले एकामेकांक
भेंडांत बाग घेवन लेगीत
तरीय जगतलो मनीस किड्या-किटाणूं भशेन
समर्थां खातीरच्याच अधिकारांचें आरक्षण करून

दुसरो एक मनीस आवाज वाडोवन
जमनीचे अवस्थे विशीं उलयता 
नागड्या रुखा विशीं सांगतना
गाडलेले, सांडलेले संदर्भ तो उगडास करता
ताचे कालेती प्रमाण मोटवे जाल्ले ताचे विचार
तो मांडूंक शकना सारके
तरीय ताच्या विचारांचेर उक्तेपणान चिंतपाचें
तो आवाहन करता
दुर्बिणीच्या हारशांतल्यान आतां आमी सगळ्यांनीच
हवामानाचो वेध घेवप गरजेचें

आमचे भासाभाशेंत
आमी केन्नाच रावले नात आमचे भितर ओगी
म्हणुनूच आमी विचारविनिमय
चालू दवरूंक शकले हवामानाचेच गतीन 
सगळ्यांचो एकूच सूर आशिल्लो
सगळे खुशालभरीत आसचे
बऱ्या खिणांक वेधून घेवन
संवसार संतुलनांत रावचे

Sunday, June 21, 2020

आदोळी - नूतन साखरदांडे

आदोळी इश्टीण अस्तुरेची
तिचेच मुखार गायल्यो अस्तुरेन
आपल्यो दुख्खदिण्यो काणयो
आनी तिच्याच कानांत
सांगलीं आपलीं मनांतलीं गुपितां

नवे व्हंकलेचे उस्वास
आनी जाणटेलेच्या भेंडाचे त्रास
आदोळीच जाणां

भुरग्याक आशेल्ले आवयची
दर म्हयन्याची अवस्था
आनी वर्सान वर्स
गुरवाचार येतकच
जाल्ली तिची अवतिकाय
आदोळे बगर
कोण जाणा जायत?

कांदो शिनतना 
अस्तुरेच्या दोळ्यांतल्यान देंविल्ल्या
मोन्या दुकांचीं कारणांय
तिणें आदोळेकूच सांगल्यांत

जीव दिवपाचो विचार
मनांत घोळटा आसतना
कितलेशेच फावटीं
आदोळेन तिचीं बोटां कातरून
तिका साबुद्दीर हाडल्या

स्टोव कसो फुट्टा
आनी अस्तुरी कशी लासता
हें कोनशाक रावन आदोळीच
मोन्यांनी पळयत आयल्या

मांय सुनेच्या झगड्याची 
गवाय आदोळी
जावाजावांच्या कसपाची
गवाय आदोळी
नणंद भावजयेच्या शिणाची
गवाय आदोळी
आवय धुवेचे मायेची
गवायूय आदोळीच...
रांदचेकुडींतल्या
दर एक खिणाची गवाय
आदोळी...



Saturday, June 20, 2020

मर्णवाटेक लागले पांय - हरदत्त खांडेपारकार

मर्णवाटेक लागले पांय
जीण जाली अनवळखी
धवशा दोळ्यां मुखार ताच्या
विसरायेची आयली साय

मिणमिणटा दिवली वात
निमाणेचीं मेजीत खिणां
पिरायेचो अंत पळयत
पडल्या सकयल मंदकाय

मोगाचे पाश घेवन
जमले म्हर्‍यांत आप्तइश्ट
मातयेच्या पुताक आतां
मातयेची कूस जाय

पलतडीं हुपली नदर
निरोपाचें नुल्लें उतर
रिती केली जीण ताणें
रित्या हातान वचूंक जाय


उज्या वरी फुलूं - परेश नरेंद्र कामत

आपलेंच वजें 
घेवन माथ्यार
आपलोच भार
ल्हव कर.

पातळूं दी दोळ्यांत
नवलांची नदर
जिणेंतलो कोयर
उस्पितना

येवं दी जिविताक
इंगळ्यांचें रूप
धगधगूं स्वरूप
उमाळ्यांचें

जें जें उखलापें
तें उज्यांत जळूं
उज्या वरी फुलूं
काळीज हें. 

गोंयबाब गेले तेन्ना - अभयकुमार वेलींगकार

गोंयबाब गेले तेन्ना फुटलें पवनांचे तपलें
बाब म्हजो खंय गेलो? गोमंतोपनिषद विचारूं लागले
गोंयबाब गेले तेन्ना, आटलें मांडवीचें ल्हार
कोंकणीच्या पिंपळाक बसूं लागलो वोताचो मार
गोंयबाब गेले तेन्ना कोंकणी लागली रडूं...
म्हणूं लागली कोणा पांयार तकली आतां फोडूं?
गोंयबाब गेले तेन्ना, कोंकणी भक्त मातसो बावलो
लोकांच्या दारा मुखार सान्न मारूंक लागलो.
गोंयबाब गेले तेन्ना, गोंयकार आसलो धाकटो
प्रस्न ताका कोंकणीची सेवा, करूं कसो एकटो?
शणेै गोंयबाब आमी तुका आपणायतात
रात-दीस कोंकणीचीं गितां आमी गायतात.
तेन्ना सारको परतो आतां बावचो ना गा मोगरो
गळच्यो ना गा जायो, सुटून तांचो आसरो.
गोंयभर सगळे आतां याद तुजी काडटात
कोंकणीच्या वाटेंत जरी 'कितलेय' कांटे उडयतात
परमळ तुमच्या यादींचो केन्ना वच्चो ना
आतां आमकां एकट्या-एकट्यान प्रवास घडचो ना.

आहेर – प्रकाश थळी

म्हज्यांत मसण
पेटलां सरण
सरणांतल्यान तान
सोदतां आतां...
कालचीं सपनां
आयज गोबर
फाल्यां येत
धुंद परमळ...
सरणांतल्यान हुलपून
आयलां वाटेर
जिणेच्या शुभकार्यांत
मरणाचो आहेर...





पांखां अडेचीं – शंकर परुळकार

हांव समजल्लों
म्हज्या पांखांनी
हांव हुपतलों
मळबा कडेन
पूण
कळून आयलें
तीं पांखां अडेचीं
मेणान दसयल्लीं
जीं तुटून पडलीं
झेंप घेना फुडें...

धुकें – प्रकाश पाडगांवकर

पातळून दाट धुकें बुडला वाठार सगलो
नदरूय घुस्पल्या सोडून वांगड म्हगेलो...
दवरून उकते दोळे
कापतां धुकें फुडलें
मातयेचो वास येवन दाट्टा भितर उमाळो
खंयसून खंय पावलां म्हजें हांवच नकळं...

याद - विठ्ठलदास प्रभू

पालयलेली वात कित्याक परती रे जागयली?
तुवें म्हजें मोगा-पिशें
विसल्लेलें सपन कशें
जागवन कित्याक परतें अशें, न्हीद रे घालयली?

रेंवें-भुंयेर पावसा सरी
सुकून वतल्यो खिणावरी
बावल्या फुलार कित्याक पिशा भांगरा-वता सावळी

बावलें फूल फुलचें ना
मनांत हांसून खुलचें ना
तुजी म्हजी भेट आतां फुडले जिणेंत पावली!

पलयलेली वात कित्याक परती रे जागयली?
आज चड वर्सांनी याद म्हजी आयली...!

रात जेन्ना... – सुरेश बोरकार

रात जेन्ना मध्यार येतली
तेन्ना
म्हजे वरीच
तूंय हांस.


तूं, गेल्ली खीण स्मरून
हांव, येतलों खीण तेळून.


मागीर,
तूं वच तुजे दिकेन
हांव वचन म्हजे.
तूं रीग तुज्यांत
हांव रिगन म्हज्यांत.

यादी – जेस फर्नांडीस

गुलाबाच्या फुला वरी फुल्लेल्यो त्यो यादी
पयस पयस हुबत गेल्यो आयज सुखाच्या सोदी

जिणे फूल गेलें व्हांवून
सपन वार्‍यार गेलें हुबून
दोंगर रानां हुपतां आयज
उदकाच्या थेंब्याक आशेवन
सपना व्होडें जिणे-ल्हारां चिरीत-चिरीत
हावेसाचो चलता रस्तो वाट सोदीत-सोदीत
आयज बाकी उल्लां कितें?
फकत सगळें रितें-रितें
सुर्या-देवा तुटून नातें
सगळोच काळोख आनी कितें!


केन्ना असो मोग मोगाक वळखतलो?
केन्ना मनीस आपल्या भावाक वेंगायतलो?
तिळसांजचीं काळीं कुपां
मनीस जातीक हजार रुपां
केन्ना हो सुवराथ सोंपून
मनीस आपले खरें रूप दाखयतलो?

हड्ड्याच्या खोलांतल्यान - पुरुषोत्तम शिंगबाळ

हड्ड्याच्या खोलांतल्यान
गीत म्हजें उसळटलें
ल्हारार ल्हार फुट्टलें
ताल गिताक धरतलें.


रगताचें जातलें उदक
घामान जमीन भिजतली
भांगराच्या जमनींत म्हज्या
मोतयां कणसां धोलतलीं...

आमी – एन. शिवदास

आमच्या मदीं येवचें कोणे?
आमच्या मदल्यान वच्चें कोणे!
माथ्या वेल्या पेट्ट्या होमकणांत
जळपी आमी जिते दाणे.


आमकां कसली गा पर्वा
थेंबोभर थुंकयेची!
अस्मितायूच जावन गेल्या
सगळ्यां खातीर जळपाची.


आमचो गोबोर जातलो, जाणां.
पर्वा ना, जळपी आमी.
जळून जळून सदांच गा
तुमच्या मदीं उरपी आमी!

रास – गजानन रायकार

दर्या ल्हारां
खेळटी धालो
वारें वादळ
करता कालो
घना घनान
मळबांतल्यान
शिगमो केलो
शिमगो केलो?
खदखदून
हांसत ऋद्ध
मेघरायान
शिपल्यो सरी
राना वनां
चिप्प न्हालीं
उचंबळून
आयलीं तळीं
राधे वरी
धर्तरेचेर
नाचूं लागल्यो
नाचूं लागल्यो!
वावटळीन
धुळवड केली
रंग माल्लो
रंग माल्लो!
वझरे-घोगे
खेळटी खेळ
तालगडी
नाचती मेळ
विजू वायेन
नाचतां नाचतां
घातलो दोळो
घातलो दोळो!
चराचर
जाल्लें गुल्ल
पानां-पानां
पडली भूल!
गोपीं वांगडा
कृष्ण देव
रास खेळ्ळो
रास खेळ्ळो!

नुस्त्याचें नाटक – अना म्हांबरो

न्हंयेच्या पात्रांत
जालें एक नाटक;
नांव ताजें
“संगीत महाभारत.”
सगल्या नुस्त्यांनी
घेतलो तातूंत वांटो
स्टेजमास्तर जालो
आगशीचो शेंवटो.
विस्वण जालो
तालीम-मास्तर
गोवर्‍याक म्हणूं लागलो,
“भीमा, गदा धर!”
कळंगुटची शेंवटाळी
जाली सुभद्रा
तांबाशाक म्हणूं लागली,
“आरे क्रिश्णा, तूं म्हाजो दादा!”
द्रौपदी सोबली
मुरगांवची मुड्डशी;
खर्चांडेक म्हणूं लागली,
“तूं म्हाजी दाशी!”

दोन मोगिका – प्रकाश थळी

तुकाच लागून मागली रात
पुणून तूंच आयली ना
तूं आयली तेन्ना मोगाक
रातूच पावली ना...


चंद्र आयज खंय गेला?
लिपला कुपांत?
ना, ना, देंवला खाला
तुज्या रुपांत...

हय, तें खरें – मानुयेल सी. रोद्रिगीश


सोर्गीराज्यांथान हांसतात नोखेत्रां;
खोशयेन तांचे मदें नाचतात कुपां-
कित्याक जाता अशें?
पैस-थान सगळ्यांक तांकां हांव पळेतां.
हांव पळेतां तांकां?
हय, तें खरें.
पूण हांव पळेचानां, पळेतानां,
तुजोच उगडास करतां.
धांवून येतात परमळाचीं ल्हारां.
मुरगट्टात आपलेच भितर तांबडीं रोजां.
कित्याक जायत तर अशें?
तांच्यो पाकळ्यो पोशेतात म्हजीं बोटां.
हांव पोशेतां तांकां?
हय, तें खरें.
पूण हांव पोशेतानां, पोशेतानां,
तुजोच उगडास करतां.
संवसारांत खुशालकायेचीं गायनां;
मनशां-मोनजातींचो खेळ थांबना.
कित्याक घडटा अशें?
अवचीत घुस्पोन हांव सपनांतलो उडटां.
हांव सपनांतलो उठलां?
हय, तें खरें.
पूण हांव उठलां न्हय तांच्या बोवाळान –
तुजो ताळो आयकूंक ना जावन.

जिवीत - तोमाझिन कार्दोज

एक उदकाचो थेंबो,
जितलो सूर्य उदेता
तितलो तो चकमकता, 
पाचव्या, तांबड्या, बी 
रंगांनी लिकलिकता.
पूण कटा!
जितलो वेळ सता
तितलो वाफ जावन वेता, 
संवसाराक नाच जाता

एक बागेंतलें फूल,
जितलें फुलता 
जितलें तें रसरसता, 
परमळ आनी स्वरुपायेन
सगल्यांक भुलगायता.
पूण कटा!
जितले दीस धांवतात
तितलें तें बावता, 
संवसाराक काबार जाता.

एक मनीस
जितलो वाडटा
तितलो तो नावाडटा,
जाणवाय आनी गिन्यानान
समस्तांक दिपकायता.
पूण कटा!
जितलीं वर्सां बालांडटात
तितलो तो जाणटो जाता,
संवसाराक अंतरता

पूण...
बऱ्यो करण्यो आदारल्यार
सासणाक अमर उरता. 

हांगचे हांगा - भरत नायक

हांगाचो मोग
हांगाचो राग
हांगाचो रोप
हांगाचो दाग

तुजी व्हंटी
तुजी जोड
हांगाच दवर
हांगची दोड

हांगची कूड
हांगाच घांस
हांगचो जळोव
हांगाच लास

तुजो उजो
तुजी कूड
तुजोच हात
तुजीच चूड

हांगचो गोबर
हांगाच कोयर
हांगचो धुंवर
वयर वयर 

प्रयोग - आर. रामनाथ

तूं तुज्या पांयांचे तळवे
म्हज्या पांयांच्या तळव्यांक
घट्ट बांद
आनी तुजीं दुकां झडयत झडयत
भुंयेंत तूं मुंगरत राव खोल खोल
हांव हांगा वाडत रावतां मळबाचे दिकेन उंच उंच...
तेवटेन तूं पाताळाक मळबाचें अप्रूप सांग
हेवटेन हांव मळबाक पाताळाचें अप्रूप सांगतां
मागीर कालांतरान -
आमी दोगूय मेळून एक वर्तुळ काडुया
परतून एक फावट आमी दोगूय
एकमेकाक मेळुयात
आमी दोगूय किदेंतरी वेगळेंच करयात
आमी ब्रह्म वेंगावया... 

वोल्तेर - अरूण साखरदांडे

म्हज्या घरांत एक पोरणें वोल्तेर आसा
पयलीं म्हजो पणजो त्या वोल्तेरार बसतालो
एक दीस तो त्या वोल्तेरार बशिल्ले कडेन मेलो 
मागीर म्हजो आजो वोल्तेरार बसतालो
तोय बी अचकीत मेलो 
मागीर त्या रिकाम्या वोल्तेरार
म्हजो बापूय बसूंक लागलो
तोय बी अचकीत मेलो
वोल्तेरारूच
ह्या वोल्तेराचो म्हाका आतां भंय दिसता
हांव त्या वोल्तेरार केन्नाच बसना

पूण कांय दिसां पयलीं पळयत जाल्यार
म्हजो पूत त्या वोल्तेरार बसला
हांवें ताच्या कानसुलार एक दिलें
आनी वोल्तेर दोडून दवरलें

पूण हांव नासो पळोवन
तो ल्हवूच वोल्तेरार बसता
आतां ह्या वोल्तेराचें हांव कितें करूं?
तुमकां बी जाय वोल्तेर?
तुमगेर बी आसा कोण जाणटो मनीस
नाका आशिल्लो?

पर्वत म्हाका जावचें आसा – लक्ष्मणराव सरदेसाय

ते पडटात तेन्ना हांव वाडटां,
दिवन म्हजें बळ तांकां
एक दीस उबे करचे आसात
प्राणाची फूंक घालून
त्राण तांकां हाडचें आसा
पडटात ते पडूं दी खुशाल
पर्वता वरी हांव थीर उरलों
जाल्यार
सगळे उबे रावतले गा
मोड येता
झाडां – पेडां हुमटून पडटात
कुसून तांचें सारें जाता
तातूंतल्यान कोंब फुट्टात
नवे रूख झेलयत आंगार
पर्वत मात थीर आसता
पर्वत म्हाका जावचें आसा

पिसोळीं - मनोहरराय सरदेसाय

बुडटां - बुडटां
तांबडो जावन
सुर्यान म्हळें:
"हांवें दिल्ल्या दिसाचें
तुवें कितें केलें?"

- -

गिरेस्ताची आवय म्हणटा :
"पोरान कांयच खावंक ना"
गरिबाची आवय म्हणटा :
"पोराक कांयच खावंक ना"

- -

लडाय - नीला तेलंग

लडायेची म्हाका नसाय
पूण जीण संघर्शाचीच न्हय?

जैताक म्हणलें पराभव लिपय
हारींत गुपचूप भोगले विजय.

म्हज्या विरुद्ध संवसार पुराय
ही म्हजी निमणी लडाय.

निश्चीत आपसोच हाचो निर्णय
म्हजो आसा पराजय.

भक्तीचो मळो फुलला - हनुमंत चोपडेकर

भक्तीचो मळो फुलला
तुज्या शक्तीचो कळो फुलला

सातेर माये आदी माये
सासाय तुजी जागी
तुजेबगर कोण म्हजो
तूंच रावची लागीं लागीं
ममतेकू काळीज शिणलां
तुज्या मायेतू जीवीत विणलां

वेताऴदेवा भुतां खेवां
पांयां पोंदा घाल गा
बरीं पोतां खरीं सतां
वयर वयर काडगा
अरिश्टांचो पास तुटला
तुज्या दर्शनाचो ध्यास सुटला

रवळनाथा आदिनाथा
अनाथाच्या नाथा
पूत तुजो गायत आसा
दिव्य तुजी गाथा
खौशेचें वारें व्हांवलां
तुज्या उर्बेचें सारें गावलां

मंगेशा नागेशा
रामनाथा देवा
शांतादुर्गे-महालसा
मानून घे ही सेवा
उजवाडाचें रिण फेटलां
तुज्या दिवलेचो शीण पेटलां

भक्तीचो मळो फुलला
तुज्या शक्तीचो कळो फुलला

Wednesday, June 10, 2020

शुन्यांतल्यान विश्व जाता - राजय पवार

कसलोच
ना वालोर
म्हण
तूं
शुन्या उडयत गेलो...

तींच
पुंजावन
यत्न लावन
हांव 
आंकडे घडयत गेलों!

शुन्यांतल्यान
विश्व जाता
आतांच
तुका कळटा?

म्हजे आंकडे
पळोवन आतां
म्हजेर‌
कित्याक जळटा??

गोंयांत अशें आसा कितें? – बाकीबाब बोरकार

गोंयांत अशें आसा कितें
खरेंच म्हाका सांगूंक येना
म्हणटात आमी पोकी बडाय
गोंयांत जणेक सगलें जाणा


तांदूळ नाल्ल सगलें म्हारग
करबट पसून रुपयान वता
तरीय लोक घांट हुपून
अर्थीन गोंय पळोवंक येता


आमीच म्हणटात गोंय म्हळ्यार
नस्तें पेसण, बुडीत खातें
खरेंच हांगा जाणवाय सोडून
दुसरें आनीक पिकता कितें?


असलें गोंय नश्टें पाडें
म्हैसुरान मागचें कित्या?
मराठणान गोंयच्या खातीर
हड्डें पेटून घेवचें कित्या?


गुप्तीं असल्यो कसल्यो गोंयां
व्हांवती दुदा-म्होंवा झरी?
अजून म्हाका मेळणा नाट
तुमी कोणय सांगात तरी!


नकळ गोंयांत आसा कितें
एक मात खबर म्हाका
एकदां गोंयां पाविल्ल्याक
परतें गोंय सोडूंक नाका

मियां तुमकां म्हण्टूय – गोपिनाथ गांवस

मियां म्हण्टूय
तुमकां लज कशी दिसना
स्वाभिमान
अभिमान
आनी तत्वांचीं भाशणां ठोकताना

आवय भयणींचां
आमी रक्षण करूंक जायां
अन्याय अत्याचाराचेर
आमी आवाज फोडूंक जायो

लाचारीन लाळ घोटाप
आमच्या रक्तांत ना
असां जगांक जायां
तसां जगांक जायां

हीं तुमचीं सदचीं
चोथ्याल्लीं भाशणां आयकान
भिरभिरी मारता
केन्ना केन्ना दिसता
धरचो बचकुटेक

आनी

पूण ना
शी, तुमच्या...

मियां स्वाभिमानी आसूंय
तुमच्यावरी न्हू

आशा – चा. फ्रा. द. कोश्ता

आशे नाका काळजाक मोगा, मोगाक गिरायक आसत
खरशे नाका फांत्यापारार दिसाक काळोख दिसत


आशे नाका रायदिव्याक पण्ट्यो ल्हान आसत
खरशे नाका तेलां वोततां हात मोवाळ लासत


आशे नाका चंद्राक मोगा न्हवरे साबार आसत
खरशे नाका सुरवात करतां शेवटीं आशा बसत


आशे नाका सागराक मोगा व्हाळ लागीं आसत
खरशे नाका खार्‍या ल्हारार आशा वेगीं पुसत


आशे नाका मोतयांक मोगा कल्लां साबार आसत
खरशे नाका दर्याथळांत दर्यातोंड उसत


आशे नाका उबारायेक पांयांक थारे आसत
खरशे नाका पर्वताचेर पोंदलो दोंगर हांसत


आशे नाका काळजाक मोगा, ओंठ वोगो लासत
खरशे नाका खाडके खाला काळीज लेगून भेंसत

Sunday, June 7, 2020

पांयजणां - बाकीबाब बोरकार

त्या दिसा वडाकडेन गडद तिनसनां
मंद मंद वाजत आयलीं तुजीं गो पांयजणां

मौन पडलें सगल्या राना
शिरशिरून थांबलीं पानां
कंवळी जाग आयली तणा झेमतां झेमतना

पयसुल्यान वाजली घांट
दाटलो न्हंयचो कंठ कांठ
सांवळ्यांनी घमघमाट सुटलो त्या खिणा

फुल्ल्यो वैर चंद्रजोती
रंध्रांनीं लागल्यो वाती
नवलांचीं जावंक लागलीं शकून लक्षणां

गळ्यां सुखां, दोळ्यां दुखां
लकलकलीं जावन थिकां
नकळटनां एक जालीं आमी दोगांय जाणां

वडफळांच्या अक्षदांत
कितलो वेळ न्हायत न्हायत
हुपले कितले चंद्रलोक, इंद्रनंदनां

तांतलें कांय नुल्लें आज
सगल्या जिणे आयल्या सांज
तरीय अकस्मात तुजीं वाजतीं पांयजणां

कानसुलांनी भोंवती भोंवर
आंगार दाट फुलता चंवर
पट्टी केन्नां सपनां तींच घट्टी जाग्रणां

Saturday, June 6, 2020

सवंग - मनोहरराय सरदेसाय

सगलीं सवंगां
केलीं ताणें
चुकनासतना
मरणाचें सवंग मात
जमलें ना.

वोंवळ - शंकर रामाणी

म्हगेल्या
दारामुखावेल्या वोंवळीक काल
सानमेरेन
एक लेगीत फूल येवंक नाशिल्लें
आनी
आजच फांतोडेचेर
भायल्या दाराचो हुमरो हुपून
भायर यो जाल्यार
अख्खी वोंवळ फुलांच्या
नाजूक भारान लकून
म्हज्या रित्या पोशांत
वोंवळां
थार नासतना
पावस कशीं झडत रावलीं...

ह्या नवलाच्या घडणुकेक
हांव 
कितें म्हणपाचें?
कितें समजुपाचें?
कांयच कळना!

संवसार - आदव्होगाद लुईस मानवेल मिनेझिस

संवसार चारूच रे दिसांचो । 
उगडास वचना मनांतलो - 
आनी केल्ल्या करण्यांचो । 
मारयानीन । 
कश्टां-दगदगांची ।।
कित्याक वळवळायतात, सायबा । 
कुडी आत्म्यासैतू? । 
जायते कश्टू तुवें सोसलेय । 
मारयानीन । 
गरजेविरेतू ।। 

गोमटें गोंय - शंकर भांडारी

गोड गोड गोड गळ्यान
गोमटें गोंय गायता
संगिताच्या निजान ताच्या
निर्मितल्यान होरायता...

नाचता तालार ल्हारार ल्हार
जुवारेचीं पांयजणां
वाजता सुरान एक तान
मांडवीचीं मांदोलीना...

माड-माडयो म्हण्टी मांडे
शब्दुल्यांचीं दुल्पदां
जायां-जुयां परमळांत
आबोलेचीं मोनी पदां...

मृदंगाचो बोल जसो
दुदाचो घसघसो
पानां-पोवनां मारता मोखून
वाऱ्या वांगडा पिंपळ पिसो...

सोबीत सुकणीं नाचता देखणी
रुखां रुखां कणकणीं
वाजपा नादार धेमता पळय
जाग्रणाची रात राणी...

सुर्या हांसता दर्या गाजता
धर्तेरेक होरायता
गोड गोड मेकळ्या गळ्यान
गोमटें गोंय गायता...

जन गण मन अधि नायक
मेकळे गोंयचें गीत आयक
दोरे मी फा सारे नी सा
आमचें गोंय गायता...

जनेल - माधव बोरकार

जनेलः वाऱ्याची वाट पळयता
भितर कुडींत हांव न्हिदलां
पानां झाडाचीं हालना धोलना
भायर एक दनपार वताची रखरखता
जनेल वाऱ्याची वाट पळयता...

रखरखीत वताचें चांदने जायत काय?
थांबलेल्या पानांत वादळ रुजत काय?
मन मोगरे कळे फुलूंक रावता 
जनेल वाऱ्याची वाट पळयता...

हांव तळें - र. वि. पंडित

मळबाचें 
प्रेम हांवें
नितळ मनान
घेतलें जिखून

नखेत्रांचीं साळकां
आयज
काळजां म्हज्या
फुल्ल्यां देखून

हांव तळें
हांव तळें... 

पावलांच्या सुलुसानच - बाकीबाब बोरकार

पावलांच्या सुलुसानच आंगार शिरशिरी
सळसळटा पदर, मना देग भरजरी

कांकणांचे किणकिणीन स्पंद कानसुलां
वाऱ्यान तुज्या झट्टी म्हजेर पार्दिका-फुलां

स्वास तुजे वास जावन सांसपितात आंग
मना म्हज्या लागता तुज्या गुमानितां-थांग

सकाळ फुडें आयलें जाल्यार आंगणीं फुलता पात
सांजचें पावलें जाल्यार येता चान्नें फाटोफाट

असवडींय फळटा म्हाका मोनी तुजी प्रीत
उतरां आदीं छंदांतच बळटा म्हजें गीत

Friday, June 5, 2020

गोमन्त समुद्र - शणै गोंयबाब

हो म्हजो समुद्र! गोमन्त समुद्र!
खोशयेच्या खातखुतल्यांनी दीस-रात हांसता.
उमाळ्याच्या ल्हारांनी भौनभौन फुगता.
हालता. धोलता.
कित्याक इतलो नाचता? कित्याक इतलो गाजता? कित्याक भुरकुट्टा? कित्याक मुरगुट्टा? कित्याक तिटतिट्टा? 
कोंकणाचे पांय धुंवक तो किटकिट्टा.

खुरा वयलो बुडकुलो - मॅल्वीन रॉड्रिग्स

मध्यान रातीच्या खुरा वयलो
बुडकुलो हांव
रांदणीर बारीक कोलीत
जळोन आसां
ताचे उबेक हांव
उबेवन आसां
कांट उगतो 
कांटा भितर
उज्याचे दावेक
भरतेक पावल्लें दूद
कोण बोकूल कोण जाणा
पियेवन आसा
सुसेगाद
काळखाचे धुंवरे मदीं
आपल्या दावल्यांनी कांट उसोवन
आनीकय लेंवोन आसा
होरबोसान?
कांय नेणा
मयपासान?

मोगान - युसूफ अ. शेख

कितल्योय चादरी ओडल्यो तरी
भुरग्याक ऊब मेळटा
ती आवयच्या गोपांत

कितलींय गितां गायलीं म्हूण
काळीज धन्य धन्य जाता
तें भक्तीगितान

केदोय उजो पेटलो तरी 
सगलें थंड थंड जाता
दोळ्यांत दोळो घालून उलयल्यार मोगान

किरण - जेस फॅर्नांडीस

कश्टांच्या घराक
भरवंशाचो आदार
मोगाच्या थाऱ्याक
काळजाचो श्रृंगार
सपनांतल्या झऱ्याक
व्हांवते न्हंयेचे वाटेर
आशेचें किरण

चिंतनांच्या दोऱ्याक
सवस्तकायेचें मुणें
त्रासांचे वाटेर
फुलां भरून दोणे
संयम राखतल्यांचे
मजबूत कणे
ईश्वराच्या भक्तांक
सगलेंच सारकें
तुस्त तोखणाय
तशेंच उणेंदुणें

धर्तरेचेर धाडून आमकां
जिवीत दिलां ताणें
जाच्या मनांत आत्मविस्वास
थंय कितें उणें
ईश्वर जाका पावता
जाचे कश्ट फळटात 
ताचें सुखी जिणें

नमन तुका दशणी - सोतेर बार्रेत

दशणीचे दशणी गो
जिबली तुजी लांब लांब
तुजोच रुपकार नियाळीत गो 
चलतां वाट सगली सांज

दशणीचे दशणी गो 
रत्ना रतन रंग तुजो
काळीज म्हजें जळटा गो
दिसता ताका पेटला उजो

दशणीचे दशणी गो
सोबीत तुजी न्हेसण बाय
आंगार तुज्या तांबडी चोळी 
शेजान्नीक गे बाये कित्याक नसाय?

दशणीचे दशणी गो
तुकाच पळोवन मेळटा सूख
शेवण्या पील गायता गीत
'तूंच म्हजी मारता भूक'

दशणीचे दशणी गो
सदांच निर्मळ तुजें आंग
जीब कितलीय आसल्यार लांब
चाडयेकान्न कोणूय म्हणीत सांग?

यो बेगीन - उदय भेंब्रे

उज्या केणांत जळटा जीव 
कळचें हें कशें तुका 
अंदला गळ्यांत प्राण 
अंत पळोवं नाका

तुजे विरयत व्यर्थ जीण
संवसाराचो सर्ग हीण
शिंपतना एकेक याद
सुकलीं गे दोळ्यां दुकां

अमृताचे घेतले घोंट
आयज तेच सुकले ओंठ
संजिवनी तूंच म्हजी
यो हांसय मोन्या सुखा

उमाशेची काळखी रात
पालवता आशेची वात
श्राप दिवंक आयली तरी
यो, कळाव करूं नाका 

अर्दुकुटेंच मन - जे. बि. मोरायश

अर्दकुटेंच मन तुमचें
अर्दकुटीच जीण
अर्दकुटेंच फेडलां तुमी
जाणटेल्यांचें रीण
अर्दकुटेंच दुख्ख तुमचें
अर्दकुटेंच सूख
अर्दकुटीच तान तुमची
अर्दकुटीच भूक.
अर्दकुटीच न्हीद तुमची
अर्दकुटीच जाग
खडावांनी मारले तरी
अर्दकुटोच राग.
मेले तरी सभाग्यांनो
अर्दकुटेच मरतले
ना नरक, ना सर्ग
हुमकळ्याक पडटले. 

Thursday, June 4, 2020

नवें गोंय-नवें गोंयकार - बयाभाव

तुमी करात जयजयकार - 'नवें गोंय - नवें गोंयकार !'
ते मेंगे आनी आळशी
मत्सरी आनी दुस्वासी
पेजेन निखटे धादोशी-
रावचे नात ह्या मुखार- - 'नवें गोंय - नवें गोंयकार !'

ते फाटले दीस गेले!-
आयकून वोगी रावंचेले
हे नवे सूर्य उदेले -
आतां दितले परतो मार! 'नवें गोंय - नवें गोंयकार !'

तो राष्ट्रकुटांचो देस
वीर्यवंत कोंकणी भास
जावची नात कोणाची दास-
जरी दिलीं सुळा-गोळार- 'नवें गोंय - नवें गोंयकार !'

तरसादी आनी भाले
तुबरां नाळींचे गुळे
ते कित्याक उपकारतले?
हे जाले कुडीर उदार- 'नवें गोंय - नवें गोंयकार !'

जरी तुटली तांची मान
जंववेर कुडींत हे प्राण
घेवचे नात एक फाटल्यान-
जें घालें पावल मुखार- 'नवें गोंय - नवें गोंयकार !'

मळबांत वीज कडकडली
धर्तरी सकल गडबडली
धिटाची एकत पुतळी-
पळोवन संवसार धीर- 'नवें गोंय - नवें गोंयकार !'

फुलार - ओलिव्हीन गोमीश

रसरशीत जिवे भोंवतणींत
हटकितात म्हाका पाचवीं पानां
ओडोव घालून गुलाब, मोगऱ्यां रास,
परमळीत फुलाराचो भार!

पणून भितरयांच पळेत जाल्यार
आजून फुरफुरतें जिवीत म्हजें
बोंग्यांतूच गा चिड्डो-मुड्डोता
आंवडेता गा उसळ-फुटूंक फुलांत!

वनवासी - पुंडलीक नारायण नायक

कोणे मारिल्ली गा खुंटी
कोणे जोडिल्ली गा मठी
कोणे हातासले गा आतां
चारी वाटा दळिद्र-वतां

कोणे वसयल्ली गा थळां
तकल्यो-शेपड्यो हाडून फळां
आतां मठयेचो गा धनी
धायदिकां असो रानी. 

हाड चेडवा बुडकुलो - चा. फ्रा. द. कोश्ता

हाड चेडवा बुडकुलो लकय तळ्यांत
तुजें म्हजें उतर जालां काजच्या मळ्यांत

अमृताची धार गो आमच्या लग्नार वोतूं गो
बऱ्या वायटा रिवाजींची तकली तिणें भेतूं गो
तुजो म्हजो रोस घडो अर्द्या वळ्यांत
हाड चेडवा बुडकुलो लकय तळ्यांत

पादरी चीट वाचीना, वडील माटव रचिना
म्हज्या तुज्या बऱ्या फाल्यां सोयऱ्यां सावळी येची ना
पादरी सोयरे व्हाळून वचों, व्हाळच्या व्हाळ्यांत
हाड चेडवा बुडकुलो लकय तळ्यांत

करियमणी बांदिना भांगार शिंगार घालिना
आमच्या व्होरा मुखल्यान गो रसमागाडी वेची ना
म्हजें तुजें लगीन घडूं मोगरे कळ्यांत
हाड चेडवा बुडकुलो लकय तळ्यांत

धोल घुमट नासतना, गरनाळींचो नाद ना
पेंपाऱ्याचो साद ना, आपल्या पेल्या वाद ना
काजाराचें गायन गाजों कोगळी गळ्यांत
हाड चेडवा बुडकुलो लकय तळ्यांत

सात सात जाकिना चोवदा जातीत मूं सान्नां
सान्नांचीय पर्वा ना, सोयरें धायरें आसचें ना
आमच्या लग्ना काफये संभ्रम पाव पेळ्यांत
हाड चेडवा बुडकुलो लकय तळ्यांत

बुडकूलो गो आयलो ना, तळ्या उदकांत लकलो ना
दस्तुऱ्यांचे पाजे मुखीं तरनो तकलो ठिकलो ना
आमच्या लग्ना आंवडो गो सुकलो गळ्यांत
हाड चेडवा बुडकुलो लकय तळ्यांत

हाड चेडवा बुडकुलो लकय तळ्यांत
आजुन तुका राकून रावलां काजच्या मळ्यांत


सपन - माधव बोरकार

दोळ्यांर न्हीद
ओठांर गीत
सपन जालें 
म्हजें जिवीत...

सपनां सपनां 
काळजा झाडार
रडलीं घुगमां
काळखा वडार...

स्वातंत्र्य न्हय स्वातंत्र्य न्हय - बाकीबाब बोरकार

प्राणाक क्षय बुध्दीक भंय फाल्यांक जंय कालचीच वंय
आयलां थंय स्वातंत्र्य तें स्वातंत्र्य न्हय, स्वातंत्र्य न्हय

जे घरांचे खणपी वाते
तेच जंय सन्मान्य दाते

धमार्थ जंय दारांत तांच्या सज्जनांचीय लागता लय

वाटमारे चोर खुनये
जंय प्रजेचे मुख्य थेलये 

सत्ताय जंय तांच्या भंयान मारता मिठा नीती नी लेय

पाडसावयले कुंवाळे
काल धवशे आज सांवळे

जंय सदा खुबळावन भौसा व्होतां खातीर घालती शबय

घाण स्वार्था जंयचे बरपी
वाचतल्यांचे त्राण चिरपी

दिवंक जळ लटक्या अधर्मा काट्टी उजळ उत्रां-कलय

पेज सामको भौस जंयचो
फोव सो कोणेंय कांडचो

पेट्टल्यांचे पांय चाट्टा, पिडटल्यांचो गायता जय

आप जंयच्या सगलें भश्टें
वंद्य परक्यांलेंच उश्टें

हुटकेती तांच्या भितोडे मेळटा ती उखलूंक तळय

पोट ही जंय एक निश्ठा
त्याग कश्टांची कुचेश्टा

जीव आसल्यार खावं भिकेचें होच जंयचो दिग्वीजय
आयलां थंय स्वातंत्र्य तें स्वातंत्र्य न्हय, स्वातंत्र्य न्हय

रात पिशी - नयना आडारकार

नकेत्रांची माळून फांती
एक रात पिशी
चंद्रिमाक देखीत रावली
लिपून कुपा कुशीक

मुरगट्टना आपल्याच भितर
भान तिचें सुटलें
नकेत्रांची तुटून फांती
आंगार चान्ने शिपलें

फांतोडेचेर चंद्रिमाची
व्हट उजवाडाविणे रिती
आनी रात मात विरगळून 
गेली दिसा भेटी. 

घोंटेरांतलें सवणें - राजय पवार

घोंटेरांतलें सवणें आयज, दिगंतराक गेलें उडून

जाचे कडल्यान शिकलें उडप, ताकाच आयज गेलें सोडून


तें घोंटेरांत नाचतालें, खिदळटालें हांसतालें

भिजले दोळे आवयचे, खिणाखिणाक याद काडून


काळोख जाला घोंटेरांत, सगलो सैम पडला किण्ण

घसघशीत फुलिल्लो, चंवर आयज गेलो झडून


वादळ-वारें व्हांवतलें, खंय खंय तूं धांवतलें

आवय ताची आड्डता, घोंटेरांत यो गो उडून


अशेंच हे घडत आयलां, ‘आवय’ तूं रडनाका

ताच्याय घोंटेरांतल्यान सवणें, वतलें ताका एकटें सांडून.

रकाद - रमेश भगवंत वेळुस्कार

पोरसांत तिणें लायलें झाड
मनांत म्हज्या आयलें तेन्ना
हांवें करचे झाडाचे लाड

तेन्नासान ह्या 
आंगाक फुटल्यां पांखां
आतां पोरसांत म्हज्या 
म्हाका मात्तूय रावूंक नाकां

झाड तिणें लायलें आनी
ती तर गेल्या परदेसा
पानां सुकून झडलें वरी
हांव असो झडत आसां

सुकणीं येता देशांतरा
तेन्ना तिचे रकाद येता
पांखां सोडून वयती जीण
तीच आतां वथ्रेता

ओतो - नागेश करमली

मळब दिशा ओतून गेल्यो
भिजलीं पळे सपनां सुकीं
फुलान म्हळें गीत जिवें
खुदूंक लागली आस पिकी

आतां स्वास उबे पयसुले
रुखांर घोंटेर नवसुले
वाऱ्या नादार रे हुबतले
आंग आंग फुलून गेलें

मळब दिशा ओतून गेल्यो
आतांच भर माप तुजें
खरसो ताळो ओलेबंदी
हेच घडये थातार वजें

Wednesday, June 3, 2020

पांवळ्यो - मनोहरराय सरदेसाय

सर सर पावस पडटा
वल्यो, वल्यो सावळ्यो
काळजांत झडटात
उगडासाच्यो पांवळ्यो

सांज - पांडुरंग भांगी

चौखुऱ्याच्या गळ्यांतली घांट
अशी एक सुकुमार सांज
जीव ओडीन हांबेता
पयस माडांचे बांद

मळब रंगांचो नाच
वाट भिंगांचो साज
तळ्यांत चांफ्यांचो वास
परमळ्ळो स्वास

मनाचो पतंग - र. वि. पंडित

म्हज्या मनाचो पतंग
मळबां उचांबळ

ताचे दोरयेक ओड
सपनरंगी
म्हजे जिणेचें साळीक 
पाणयां तळमळ

ताचे 
देंठांतले प्राण
चिखला मुळा

आरे 
मनाच्या पतंगा
इंद्रधोणू दोरी
जिणेची खोली
वांवभर

अशें मळबा पिशें मन
तशी
घाणींतली जीण
दोगां एकठांय
हाडूं कसो!

पणटी - बाकीबाब बोरकार

एक पणटी भितर पेट्टा ती जगय रे जगय
घेवन आयला वांगडा जी तूं वाट सरतासर तिगय

गरजे पुरती तीच दितली चलतल्या पावला पसय
उजवाडा कोणेंच पापया ल्हान केन्ना म्हणचें न्हय

जें फुडारांत सपन न्हिदलां तें उठय रे तें उठय
रे तुजे पणटेन जंय थंय मेळटा ती पणटी पेटय

पणटी न्हय ती गुप्त दुर्गा, कसलें भंय रे कसलें भंय?
लक्ष शस्त्रान खेत्र जातलें, मेळटलो अंतीं विजय

तंववरी पणटी जगय रे वात सरतासर तिगय
रात काळखी सरचे पयलीं जल्म मेळ्ळा तो उजय

आबोलेच्या ओठांत - शंकर रामाणी

आबोलेच्या ओठांत तुज्या अमृताची जाप रसमाच्या काळ्या केसांत मनांतलें गे पाप ? शेरवडाचें पान तशें गोरेंच तुजें आंग दोळ्यांतल्या गे मळबाचो...